قوم لُر یکی از اقوام اصیل آریایی است که در جنوب غربی ایران سکنی  دارد.مردمان لُرتبار به گویشهای مختلفی سخن میگویند که نظیر سایر اقوام ،فاصله بعضی از گویشهای آن از حیث واژه گان و دستور زبان ،زیاد است.مردمان لُرتبارِ "لُر کوچک" یا "لرستان فئیلی" به دو گویش "فئیلی" یا خرم آبادی و "لکی" تکلم میکنند.ایلام کنونی یا لرستان پشتکوه جزء تاریخی "لُرگوچک" یا "لرستان فئیلی"بوده است و گویش بسیاری از مردمان آن لُری است.در این مطلب تأکید ما بر گویشهای لُری استان ایلام نیست بلکه  تمرکز ما بر گویش مردم شهر ایلام است.اکثریت مردم شهر ایلام از تبار شیر مردان و شیرزنان لُرتباری هستند که همراه با والیان  مقتدر لرستان فئیلی یا لرستان پشتکوه در این دیار مستقر شده و این شهر را بنیان گذاری کرده اند.شهر ایلام علاوه بر لُرتبارانی که اکثریت  را در اختیار دارند و همزبان با موج مهاجرت روستائیان به شهر به سکونتگاه کُردتباران ایلام تبدیل گشت.گویش مردمان لُرتبار شهر ایلام طی پنج شش دهه اخیر تحت تأثیر مجاورت و همنشینی اقوام لُرتبار لک و  فئیلی و نیز کردتباران تغییر چشمگیری را تجربه کرده و از تلفیق این سه گویش یعنی "فئیلی یا خرم آبادی"،"لکی" و "کردی" که دو تای اول گویش مرم لُرتبارِ "لرکوچک" و سومی جزء گویشهای مردم کردتبار است گویش جدیدی را ایجاد کرده اند که در عین اشتراک با هر سه تای  این گویشها با آنها نیز تفاوت واژه گانی  و دستوری دارد.مردمان کردتبار ایلام به این گویش  به حق عنوان "لُری ایلامی" داده اند که کاملأ درست و به جاست چون هم  از لحاظ تبارشناسی  مردمانی که به این گویش سخن میگویند صد در صد "لُر" هستند و هم  گویش آنها سرشار از  واژه گان گویشهای  لُری تبار  فئیلی و لکی است.لذا می توان  با توجه به تفاوتهای گویش لُری  مردمان ایلام  با سایر گویشهای لُری تبار در دسته بندیهای جدید زبان و گویشهای قوم لُر آن را در کنار فئیلی و لکی بعنوان یگ گویش منحصر به فرد جزء گویشهای مردمان "لر کوچک" معرفی  کرد  و در عین حال از آن به عنوان شمالی ترین گویش لُری و متصل کننده گویش لُری به جنوبی ترین گویش قوم برادریعنی قوم کُرد یاد کرد.در اینجا از اطاله کلام پرهیز کرده و با توضیح چهارواژه  موجود و زندهِ گویش لُری ایلامی،  تلفیقی بودن این گویش را مورد بررسی قرار می دهیم:

1-"گئپ" به معنی "بزرگ":این واژه یک واژه لری فئیلی (خرم آبادی) است که معادل آن در لکی"کئلین" و در گویشهای کردی جنوبی"گئورا" است .

2-"چم"به معنی "چشم":این واژه یک واژه لکی است که معادل فئیلی یا خرم آبادی آن"چش" یا "تیه"و معادل کردی آن "چو" است.

3-"خوازم" به معنی"می خواهم":این واژه کردی است و معادل  فئیلی یا خرم آبادی آن"می هام" و معادل لکی آن"مأم" است.

4-"دِ" به معنی "از":این واژه فئیلی یا خرم آبادی است و معادل لکی آن "ژِ"  یا "اژ" و معادل کردی آن "لِ"است.


موضوعات مرتبط: مروری بر گویش لُری ایلامی(گویش مردمان شهر ایلام)

تاريخ : یکشنبه هشتم خرداد ۱۳۹۰ | 18:20 | نویسنده : شوهانی-عموزاده-رشنوادی-حیدری-پیریایی |
.: Weblog Themes By VatanSkin :.